Διευκρινήσεις όρων στη Νεφρολογία

Εισαγωγή

Ως φοιτητής της ιατρικής αλλά και ως συνταξιούχος παθολόγος με ιδιαίτερη ενασχόληση με τον νεφρό στον διαβήτη, πίστευα και πιστεύω, ότι το πιο δύσκολο αλλά συνάμα και το πιο συναρπαστικό μάθημα της ιατρικής ήταν και είναι ότι έχει σχέση με την φυσιολογία και την παθοφυσιολογία. Ειδικότερα θαυμάζω ότι αναφέρεται στο νεφρό και την λειτουργία του (π.χ. ρύθμιση ηλεκτρολυτών, οξεοβασική ισορροπία , ερυθροποιητίνη) από τον εκπληκτικό υπολογιστή, το ουροφόρο σωληνάριο και το «σπείραμα» που ακόμα και σήμερα διεγείρει τη φαντασία, ιδιαίτερα τελευταία με την ανακάλυψη των αναστολέων των SGLT2. Μπορεί κανείς να φανταστεί πως ρυθμίζονται διάφορες εν δυνάμει απαραίτητες αλλά συνάμα ‘τοξικές΄ ουσίες στο νεφρό π.χ. το κάλιο και η υπερκαλιαιμία; Ο νεφρός εξακολουθεί να μας προκαλεί ιδιαίτερο ενδιαφέρον, τόσο πολύ μάλιστα, που ορισμένες φορές μας δημιουργεί σύγχυση η ορολογία.

Μερικές νεφρολογικές διευκρινήσεις

Γενικά

Ήταν ήδη γνωστό από το 1968 ότι μια από τις πιο πρώιμές βλάβες της νεφροπάθειας ήταν η αυξημένη απώλεια λευκωματίνης από τον νεφρό. Ο όρος μικρολευκωματινουρία, πρωτοχρησιμοποιήθηκε το 1981 από τον Δανό Svendsen. Το τι σύγχυση ακολούθησε τις επόμενες δεκαετίας δεν λέγεται, ή ενδεχομένως και να λέγετε. Τόνους μελάνι έχει χυθεί με αυτό το θέμα. Τι είναι τελικά η μικρολευκωματινουρία, τι είναι η λευκωματινουρία, τι είναι η λευκωματουρία, τι είναι η μακρολευκωματουρία και κατ’ επέκταση δημιουργήθηκε περαιτέρω σύγχυση με έννοιες της νεφρολογίας και φυσιολογίας. 

Ταξινόμηση λευκωματινουρίας

Ο όρος μικρολευκωματινουρία έχει αντικατασταθεί από τον όρο ‘αλβουμινουρία’ ή λευκωματουρία. Κίνδυνος νεφροπάθειας και καρδιαγγειακής νόσου φαίνεται να αρχίζει ήδη από τα φυσιολογικά όρια της λευκωματινουρίας. Πέρα από τα 300 mg/g αποβάλλονται μεγαλύτερα μόρια- δηλαδή έχουμε λευκωματουρία. Επιπλέον επειδή η ποσότητα της αποβαλλόμενης λευκωματίνης δεν είναι σταθερή καθημερινά, χρησιμοποιείται η σχέση αλβουμίνης /κρεατινίνης ούρων, που έχει και το πλεονέκτημα της λήψης ενός δείγματος χωρίς περιορισμό στην ώρα.

Χρόνια Νεφρική Νόσος ή Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια

Υπάρχει διαφορά μεταξύ Χρόνιας Νεφρικής Νόσου (ΧΝΝ)) και Χρόνιας Νεφρικής Ανεπάρκειας (ΧΝΑ);

Όπως φαίνεται στο διάγραμμα η Χρόνια Νεφρική Νόσος (ΧΝΝ) ταξινομείται σε 5 στάδια. Η Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια εκφράζει το τελευταίο στάδιο της ΧΝΝ όταν ο ασθενής πλησιάζει την αντιμετώπιση της αιμοκάθαρσής ή της μεταμόσχευσες νεφρού.

Σπειραματική διήθηση (GFR) ή Εκτιμώμενη Σπειραματική Διήθηση (eGFR)

Υπάρχει διαφορά μεταξύ σπειραματικής διήθησης (GFR) ή εκτιμώμενης σπειραματικής διήθησης (eGFR);

Ο χρυσός κανόνας εκτίμησης της νεφρικής λειτουργίας είναι η σπειραματική διήθησή (Glomerular Filtration Rate – GFR) και μάλιστα με εξωτερικά χορηγούμενο δείκτη π.χ. ινουλίνη, 99mTcDPTA, 51Cr-EDTA, 125I-Iothalamate ή Iohexol. Η διαδικασία με αυτήν την μέθοδό είναι επίπονη, απαιτεί την συνεχή έγχυση του δείκτη με ταυτόχρονη συνεχή λήψη δειγμάτων αίματος και/ή ούρων σε προσεκτικά χρονικά διαστήματα. Παρά την ακρίβεια της μεθόδου, πρόκειται για χρονοβόρα, εργώδη διαδικασία τόσο για τον ασθενή όσο και για τον εκτελούντα. Εδώ και δεκαετίες γίνεται προσπάθεια ανεύρεσης ενός αξιόπιστου μαθηματικού τύπου υπολογισμού του GFR. Τo 1976 οι Cockroft και Gault μας έδωσαν τον πρώτο τύπο: (GFR=[140 – ηλικία ) x βάρος/ x κρεατινίνη ορού mg]72 στον άνδραςκαι x0.85 στη γυναίκα , που είναι όμως ξεπερασμένος πλέον, για μια τόσο πολύπλοκή έννοια. Μετά από 3 χρόνια χρησιμοποιήθηκε η συστατίνη C που ανιχνεύεται στα υγρά του ανθρώπου, η οποία εξακολουθεί να έχει ενδιαφέρον. Η μεγάλη διαφορά ήρθε με την εφαρμογή του τύπου του MDRD (Modification of Diet in Renal Disease (MDRD) Study equation) και ιδιαίτερα με τον CKD-EPI (Chronic Kidney Disease Epidemiology Collaboration) που είναι αρκετά ακριβής και βρίσκεται στις εφαρμογές των κινητών τηλεφώνων. Μειονέκτημα ήταν η συμμετοχή περιορισμένου αριθμού μειονοτήτων. Οι υπολογισμοί με τύπο, οι οποίες ήταν κατά προσέγγιση (estimated ή απλώς ‘e’), δηλαδή eGFR estimated GFR. Ωστόσο η εφαρμογή του τύπου CKD-EPI είναι αρκετά ακριβής για εφαρμογή στην κλινική πράξη.